Dört Akli Yolculukta Aşkın Hikmet 02 (Esfarü’l Erbaa)
Molla Sadreddin ŞiraziÖte yandan Molla Sadrâ, meşhur dört aklî yolculuktan birincisi olan “halktan Hakk’a” doğru yapılan yolculuğu Esfâr’ın birinci ve ikinci cildinde ortaya koyar. Bu yolculuktan anlaşıldığı üzere o, âlemin ontolojik gerçekliğini, Hakk’a ulaştıran bir gerçeklik olarak kabul etmektedir. Bu durumda o; mâhiyet, birlik-çokluk, illet ve malulü varlığın hâl, durum, tavır, iş ve tecellisi olarak değerlendirir. Esasında onun bu değerlendirmesi, antik Yunan ve Doğu felsefesinin temelini oluştursa da ifade biçimi, derinlik ve yetkinlik açısından orijinal bir değerlendirme olarak görülebilir. Başka bir deyişle Molla Sadrâ, mâhiyet konusunda ileri sürdüğü düşünceler ile İbn Sînâ’nın Doğu Hikmetini tamamlamaya çalışmış ve bunun için varlığın birliği ve asaleti fikrinin altını çizmiştir. O, illet ve malul konusunda ontolojik olarak varlığın birliğini, epistemolojik olarak ise varlığın bilinebilirliğini savunmaktadır. Böylece o, bilginin sadece duyusal ve deneysel değil, aklî ve metafiziksel yönlerini de ortaya koymaktadır.